Motherhood Care Nepal (MC Nepal)

Motherhood Care Nepal (MC Nepal) is a non-political and non-profit making child centered social organization. A group of self-inspired individuals with a strong motive to contribute something out of their strength and capacity for the welfare of the children gave birth to this organization in 2003. From the very start Motherhood Care Nepal has focused its concern to the protection of the children.
Approximately, the children cover fifty percent of the total population in Nepal. It is, therefore, the over all development of the nation depends on how the children of today get brought up for tomorrow. Despite of knowing this fact, the poverty, illiteracy and unstable politics in Nepal have been deteriorating the condition of the children. As a result, the fundamental rights of the children to education, health and childhood life have been extremely violated. On top of this, the situation of the children in under developing country like Nepal will be always at risk of victimized. We, thus, centralize our concern to improving children’s access to education, healthcare and motherly care. It is therefore MC Nepal steps straight for minimizing the hardships of the children and work for meeting the children’s need first.
About thirty-five orphan and helpless children are under the care of the organization in its Children’s Home. Programs like scholarship to the children from backward communities, health awareness program on child mortality, safe motherhood and creative activities for over all development of the children are being operated by the organization.

अनाथ बालबालिकाहरुलाइ सहयोग गर्नुस्

१९ जना अनाथ बालबालिकाहरु एउटा घरमा बस्छन् । ती बालबालिकालाइ तपाइ, कापि कलम, पाठ्यपुस्तक र जन्मदिन अनि स्मृति दिन पारेर भोजन गराएर पुन्य कमाउँन चाहनुहुन्छ भने सम्पर्क गर्नुस् । म ड्राइभर भएर अबश्य तपाइलाइ ती बालबालिकाहरु माझमा पुर्याउँने छु ।

MERO Email: ketaketinews@gmail.com

HAPPY NEW YEAR 2067 नयाँ वर्ष २०६७ को हार्दिक मंगलमय शुभकामना

नयाँ वर्ष २०६७ को हार्दिक मंगलमय शुभकामना ।

तपाइको जीवन सुख, शान्त र समृद्द होस्, यही नै छ हाम्रो कामना, नयाँ वर्षको शुभ शुभकामना ।

केटाकेटी अनलाइन ब्लग परिवार

सानो संसार र होचा मान्छे (बालकथा)

लेखक नन्दलाल आचार्यको घर उदयपुर जिल्लामा हो । उहाँ लिटिल फ्लावर मा‌‌विका प्रिन्सिपल हुनुहुन्छ । यो स्कुल राजविराजमा रहेको छ । एकांकी, कथा, कविता र निवन्ध लेख्नुहुने उहाँका थुप्रै रचनाहरु विभिन्न पत्रपत्रिकाहरुमा प्रकाशित भएका छन् । यस अंकमा हामीले उहाँको एउटा मार्मिक बालकथा सानो संसार र होचा मान्छे प्रस्तुत गरेका छौं ।     
- सम्पादक

'हजुरबुवा यत्ति ठूलो संसार कसरी सानो भयो ?'

उमेशको प्रश्नले धनप्रसाद झस्किए । 'अब नातिले सताउने पर्यो, कसले यसलाई के भन्दियो कुन्नि, मैले पुष्टि नगरी हुन्न, फेरि चित्त बुझ्दो उत्तर नपाएसम्म छाड्दै छाड्दैन ।' धनप्रसादको मनले मनसँगै कुरा गरिरह्यो ।

'हजुरबुवा किन चुप रहनुभएको ? भन्नुस् न हामी कसरी होचा मान्छे भयौँ ?' उमेशको अर्को प्रश्न तेर्सियो ।

धनप्रसाद चुपचाप रहे । गम खान थाले ।

'बाबु, सानो र होचो कुरा कसले गर्यो ?' धनप्रसादले प्रतिप्रश्न गर्नासाथ उमेशको प्रश्न ठडियो, 'के सानो संसारका हामी होचा मान्छे हौँ भन्ने कुरा नै गलत छ ?'

धनप्रसाद हैरान भए । उनको अनुहारमा चिटचिट पसिना आयो । 'केही बोलौँ त प्रश्न माथि प्रश्नको खात लाग्छ, चित्त बुझ्दो जवाफ नभए इज्जत नै लिलाममा पार्छ । हाम्रो हजुरबुवालाई यो पनि आउँदैन त्यो पनि आउँदैन, भुस्कोल हुनुहुन्छ भनेर चारैतिर झ्याली पिट्न थाल्छ । त्यस्तै मौका परेमा मेरै सामु मलाई पनि भुस्कोल हजुरबुवा भनेर नामाकरण गर्न बेर लगाउँदैन । यसका हरेक प्रश्नको जवाफ दिनलाई मसँग ज्ञान पनि हुनुपर्यो नि त ।' धनप्रसादको मनमा कुराहरू तँछाडमछाड गर्दै आए ।

उमेशले झकझकाई रह्यो । धनप्रसाद मौन रहँदा भए । घरीघरी उमेश अर्कै थरीका प्रश्न प्रहार गर्न थाल्थ्यो । 'पख पख, उत्तर दिन्छु' भन्न वाध्य थिए, धनप्रसाद । 'सानो संसार र होचा मान्छे' उनको दिमाखमा यही कुरा घुमिरहेको थियो । त्यत्तिकैमा उमेश कोठाभित्र पस्यो, प्रधानाध्यापक सन्तोष पनि टुप्लुक्क देखापरे । दुबैका बीच अभिवादन साटासाट भयो । शनिवारको दिन भएकोले आफ्नो गाउँघर घुमफिर गरूँ कि भनेर बाहिरिएको हुँ भन्ने कुरा सन्तोष सरले गरे । नातिले प्रश्न माथि प्रश्न तेर्साएर हैरान पारेको र उसका ती प्रश्नको जवाफ आफूसँग नरहेको कुरा गर्न पनि धनप्रसादले भ्याए ।

'यो संसार सानो भयो र हामी मान्छे कसरी होचा भयौँ ? उसको प्रश्न यही हो ।' उनले कुरा राखे ।

'कुरा ठीक हो, संसार सानो भयो, हामी होचै छौ ।' सन्तोषले मुख खोले ।

'उसो भए कसरी ?' धनप्रसाद उत्साहित देखिए ।

'विज्ञान-प्रविधि, सञ्चार-यातायात आदिले एक ठाउँको सूचना अर्को ठाउँ सजिलै र क्षणभरमै पुग्छ । एक ठाउँको मान्छे अर्को ठाउँ सजिलै र क्षणभरमै पुग्छ । वर्षौँ वर्ष लगाएर तय गर्नुपर्ने यात्रा घण्टामा परिणत भएको छ । लण्डनमा घटिरहेका घटना हामी आफ्नो कोठामा तत्कालै हेर्न सक्छौँ । कतारमा लेखेको कुरा कास्कीमा बसेर तत्कालै पढ्न भेट्छौँ । पेरिसमा बोलेको कुरा तत्कालै ग्रहण गरी जवाफ फर्काउन सक्छौँ । खै, कहाँ संसार ठूलो छ ? संसार त कोठामा कैद भइसक्यो ।' सन्तोष सरको कुरा सिद्धिन नपाउँदै धनप्रसादले लामो श्वास फेरे ।

त्यत्तिकैमा सन्तोष सरलाई उमेश नमस्कार गर्दै देखा पर्यो । सन्तोष सरले पनि नमस्कार गर्दै मेरो कुरा सुन्यौ भनेर प्रश्न राखे । 'सुनेँ सर, म झ्यालबाट सुनिरहेको थिएँ ।' उसले जवाफ फर्कायो ।

'उसो भए मान्छे कसरी होचो भयो त्यो पनि बुझ्न चाहन्छौ, हैन ?' सरको प्रश्नको जवाफस्वरूप उसले मुण्टो हल्लायो ।

'संसारलाई सानो त मान्छेले नै बनायो तर आफू भने होचाको होचै रह्यो । मान्छे ठूलो हुनुपथ्र्यो, हुनसकेन । यही त दुर्भाग्य हो, हाम्रो ।'

उमेश र धनप्रसाद जिज्ञासु भएर सुनिरहेका थिए । सन्तोष सर अगाडि भन्दै गए, 'आजका मान्छेका मनमा लोभ, पाप, जालझेल, षड्यन्त्र, स्वार्थ, तेरोमेरोको भावना, अहङ्कार, इष्र्या, जस्ता कुभावना आए र आजका मान्छेमा मानवता नै हराएको छ । आजका हामी ढोँगी, स्वार्थी, संकिर्ण, आडम्वरी भयौँ । स्वावलम्वी तथा स्वनिर्भर संस्कृतिका कुराहरू भुसुक्कै बिर्सियौँ । लुच्चा, लफङ्गा, स्वार्थी, कामचोर मात्र भयौँ । त्यसैले हामी अग्लो हुन सकेनौँ ।'

उमेश र धनप्रसाद छक्क परे । सन्तोष सर अगाडि थप्छन्, 'हामीले अग्लो मान्छे बन्न सगरमाथाजस्तै ठूलो छाती पार्नुपर्छ । संसारलाई दिने काम मात्र गर्नुपर्छ, लिने काममा लिप्त हुनुहुन्न । विज्ञान-प्रविधि, सञ्चार-यातायात आदिले ल्याएको प्रगतिलाई व्यक्तिगत स्वार्थको तराजुमा तौलनुहुन्न, संसारको उन्नतिमा लगाउनुपर्छ । यसो भएमा मात्र हामी अग्लिन सक्छौँ ।'

'लक्ष्मी रिजाल म्याडमले निबन्ध लेख्न दिनुभएकोले मैले जिज्ञासा राखेको थिएँ, अब मलाई धेरै जानकारी भयो । अब म निबन्ध लेख्न गएँ ।' यत्ति भन्दै उमेश बाहिरियो । धनप्रसाद र सन्तोष सर मुखामुख गर्दै मुसुक्क हाँसे ।

निष्ठुरी ती लोग्ने मान्छेहरु, जसले कृष्णहरुको आँशुलाई पढ्न सकिरहेका छैनन्

यी छ वर्षीय बालक कृष्णलाई आज मैले कलेज छेउको खाजा खाने पसलमा भेटें । आमासँगै आएका उनले मलाई निकै गहिरिएर हेरे । मैले पनि हेरेर मुसुक्क हाँसे । उनी यताउती हेरेर टोलाइ मात्र रहे केही बोलेनन् । एक दुइ पल्ट उनले यस्तो ब्यवहार गरेपछि मैले सोधें तिम्रो बुवा खोई कहाँ हुनुहुन्छ बाबु ? मेरो यो प्रश्नले छ वर्षीय बालक भक्कानियो, रोयो ऊ ठूलो मान्छे झै गरी । उसका आँखाबाट बिस्तारै शालिन ढंगले आँशुहरु बगे । अनि मैले प्रस्ताब राखें, लौ छोड अब यी दुःखका कुराहरु अब हामी भेज मम खाने । मम खाँदै गर्दा मैले कृष्णको आमालाई हेरें । उनको अनुहारमा छोराको खुसी बलिरहेको थियो । निष्ठुरी ती लोग्ने मान्छेहरु, जसले कृष्णहरुको आँशुलाई पढ्न सकिरहेका छैनन् ।

Hans Christian Andersen Award Winners

Bologna, Italy...The Hans Christian Andersen Award Jury of the International Board on Books for Young People (IBBY), has announced that David Almond, from the United Kingdom is the winner of the 2010 Hans Christian Andersen Author Award and that Jutta Bauer, from Germany is the winner of the 2010 Hans Christian Andersen Illustrator Award. The announcement was made at the Bologna International Children's Book Fair, and the Andersen medals and diplomas will be presented to the winners on Saturday, 11 September 2010 at the international IBBY congress in Santiago de Compostela, Spain.

The Hans Christian Andersen Award is the highest international recognition given to an author and an illustrator of children's books. In awarding the 2010 Hans Christian Andersen Medal for writing to David Almond, the jury has recognized the unique voice of a creator of magic realism for children. Almond captures his young readers' imagination and motivates them to read, think and be critical. His use of language is sophisticated and reaches across the ages.

The 2010 Hans Christian Andersen Medal for illustration recognizes Jutta Bauer as a powerful narrator who blends real life with legend through her pictures. The jury admired her philosophical approach, originality, creativity as well as her ability to communicate with young readers.

David Almond was selected from 28 authors for the award. The four finalists were: Ahmad Reza Ahmadi from Iran, Bartolomeu Campos de Queiros from Brazil, Lennart Hellsing from Sweden and Louis Jensen from Denmark.

Jutta Bauer was selected from 27 illustrators nominated. The four finalists were Carll Cneut from Belgium, Etienne Delessert from Switzerland, Svjetlan Junakovic from Croatia and Roger Mello from Brazil. The full list of candidates can be read at www.ibby.org.

The ten members of the 2010 Jury, led by Jury President Zohreh Ghaeni from Iran, met in Basel, Switzerland on 13 and 14 March 2010. The Jury of children's literature experts comprised Ernest Bond (USA), Karen Coeman (Mexico), Nadia El Kholy (Egypt), María Jesús Gil (Spain), Jan Hansson (Sweden), Annemie Leysen (Belgium), Darja Mazi-Leskovar (Slovenia), Alicia Salvi (Argentina), Helene Schär (Switzerland) and Regina Zilberman (Brazil). Elda Nogueira from Brazil representing IBBY and Liz Page as Jury Secretary attended the meeting ex officio.

The Hans Christian Andersen Award is considered the most prestigious in international children's literature, is given biennially by IBBY to a living author and illustrator whose complete works are judged to have made lasting contributions to children's literature. Her Majesty Queen Margrethe II of Denmark is the Patron of the Andersen Awards. The Author's Award has been given since 1956 and the Illustrator's Award since 1966. Nami Island Inc. is the sponsor of the Hans Christian Andersen Awards. Information, including a history of the awards is available at http://www.ibby.org/.

विशेष च्यारिटी शोमा कार्तिकेय घिमिरेको 'पाँच रुपियाँ'

रुसि सांस्कृतिक केन्द्रमा भइरहेको साताव्यापि बालनाटक महोत्सब, बालनाटकको रमाइलो मेला २०६६ को पाँचौ दिन आज कार्तिकेय घिमिरे लिखित बालनाटक पाँच रुपियाँको मन्चन भएको छ । बिहान १२ बजे र तीन बजे गरी जम्मा दुइ शो देखाइएको यो नाटकको निर्देशन प्रेम पौडेल र मानस राजले गरेका हुन् । यो नाटकको मुख्य पात्र आशा एघार वर्षीय बालिका आयुषी सामरी हुन् । उनी आलोक विद्याश्रममा पढ्छिन् । उनले यस नाटकमा एउटी दयालु बालिकाको चरित्रमा जोडदार र जीवन्त अभिनय गरेकी छिन् । त्यस्तै यस नाटकलाई मनछुने बनाउँने काम जुम्सीको अभिनयले गरेको छ । त्यो भूमिकामा दश वर्षीय बालिका पूजा अधिकारीले अभिनय गरेकी छिन् । उनी श्री बालव्यवसायी मावि सिफलमा पढि्छन् । यो नाटक शैली थिएटरको प्रस्तुतिमा मन्चन भएको हो ।

        हाम्रो देश विविधताको देश हो । यहाँ धनी गरिब सबै खालका बालबालिकाहरु छन् । जापानदेखि आएर जापानका बालबालिकाहरुले नेपालका गरिब बालबालिकाहरुलाई सहयोग गर्छन् । तर नेपालकै सक्षम धनी बुवाआमाका छोराछोरी बालबालिकाले गरिब नेपाली बालबालिकालाई सहयोग गर्दैनन् किन ? किन धनी परिवारका आमाबुवाहरुले गरिब बालबालिका प्रति मानवीय सेवा गर्न आफ्ना छोराछोरीलाई प्रेरित गर्दैनन् ? यहाँ एकथरी बालबालिकाहरु जाडोमा लुगा लाउँन नपाएर मरिरहेका छन् र अर्कोथरि बालबालिकाहरु भने लुगा धेरै भएर स्टोर कोठामा राखेर सढाइरहेका छन् । किन उनीहरुको मनमा असहायलाई सहयोग गर्नुपर्छ भन्ने भावना जगाउँन धनी आमाबुवाहरुले प्रयास गरिरहेका छैनन् ? किन उनीहरु गरिब बालबालिकामाथि बालश्रमिकका नाममा पशु सरहको व्यवहार गर्छन् ? यस्ता थुप्रै प्रश्नहरु बोकेर नाटककी मुख्य पात्र आशा यो नाटकमा एउटी विद्रोही मानवतावादी चरित्रको रुपमा उभिएकी छिन् । उनी आफ्नै घरभित्र आफ्नी आमासँग संघर्ष गरेर सबै बालबालिकाहरु असहाय साथीहरुलाई हामी सहारा भएका सक्ने साथीहरुले सहयोग गर्नुपर्छ भन्ने आव्हान गर्न चाहन्छिन् । त्यसैले उनी हरेक शहरी भेगका धनीमानी बालबालिकालाई के आब्हान गर्छिन् भने आउँनुस्, हामीले आफ्नो खाजा खर्चबाट हरेक दिन पाँच रुपियाँ जोगाएर हिमालकी पेमा दिदीलाई, तराइकी धनिया बहिनीलाई र जुम्सी जस्ता स्कुल जान नपाएका साथीहरुलाई सहयोग गरौं ।

    चुस्त निर्देशन र कलाकारहरुको मन छुने अभिनयले यो नाटक उत्कृष्ट भएको छ । सुरुमा हँसाउँने र बिस्तारै दर्शकलाई गम्भीर बनाउँदै लगेर वियोगान्त अन्त्य भएको यो नाटकमा निर्देशकद्घय प्रेम पौडेल र मानसराजको काम तारिफयोग्य रहेको छ । एक महिना लामो अभ्यास पछि विशेष च्यारिटी शोका लागि तयार गरिएको यो नाटक देशका प्रमुख शहरी भेगमा पनि आर्थिक रुपमा सम्पन्न बालबालिकाबीच मानवीय संवेदना जगाउँने र झकझक्याउने उद्देश्यसहित मन्चन गरिने कार्यक्रम रहेको छ । यस नाटकको निर्देशनमा शैली थिएटरका अध्यक्ष नवराज बूढाथोकीले विशेष सहयोग गरेका छन् ।

     रुसि साँस्कृतिक केन्द्र, कार्तिकेय बालप्रतिभा पुरस्कार कोष र शैली थिएटरको संयुक्त पहलमा आयोजना गरिएको यस बालनाटक महोत्सब २०६६ भब्य सफल भएको छ । गरिब र असहाय बालबालिकालाई शैक्षिक प्रोत्साहन छात्रबृति प्रदान गर्न आयोजित यो महोत्सबलाई करिब दुइ हजार चारसय बालबालिकाहरुले हेरी हार्दिक सहयोग गर्नुभएको छ । हामी ती सम्पूर्ण नाटकप्रेमी दर्शक बालबालिका र सहयोगी विद्यालयहरुप्रति हार्दिक कृतज्ञता ब्यक्त गर्दछौं । यो महोत्सबले नाटक हेर्ने संस्कृतिको विकासमा ठूलो टेवा पुर्याएको महसुस गरिएको छ ।

दुर्गा भवानीमा बालकथावाचन र लेखन कार्यक्रम सम्पन्न

दुर्गा भवानी एकेडेमी, धुम्बाराही, काठमाडौंमा रमाइलो बालकथावाचन र लेखन कार्यक्रम सम्पन्न भयो ।

कार्यक्रममा बालसाहित्यलेखक कार्तिकेय घिमिरेले कथावाचन गर्नुभएको थियो । उहाँले आफ्ना चर्चित कथाहरु वाचन गरी सुनाउँनु भएको थियो । कार्यक्रममा घिमिरेको दुइवटा सुन्ने बालकथा परीगाउँको कथा र हनुमानले सूर्य निले पनि सुनाइएको थियो । बालबालिकालाई आधुनिक प्रविधिको स्वादमा रमाइलो प्रदान गर्दै आयोजना गरिएको यस कार्यक्रममा दृश्य बालकथा पनि प्रस्तुत गरिएको थियो । बालबालिकालाई बालकथा कसरी लेख्ने भन्ने विषयमा रोचक ढंगले प्रशिक्षण दिइएको यस कार्यशालामा पाँचजना बालप्रतिभाले हाउभाउसहित कथावाचन गरी कार्यक्रमलाई झन रोचक बनाएका थिए ।

कार्यक्रममा नौदेखि चौध वर्षम्मका एकसय पचासजना बालबालिकाहरुले भाग लिएका थिए ।

बालसाहित्य प्रतिष्ठान नेपालको सहकार्यमा उक्त एकेडेमीले आयोजना गरेको यो कार्यक्रम प्रधानाध्यापक लम्बोदर घिमिरेको सभापतित्वमा भएको थियो ।

बालनाटकको रमाइलो मेला शुरु

काठमाडौं फागुन १७, २०६६

बालबालिकाहरुको मानसिक, शारिरीकलगायत समग्र सिर्जनात्मक विकासका लागि बालनाटकको रमाइलो मेला बालनाटक महोत्सब फागुन १७ बाट शुरु भएको छ । यो महोत्सब आगामी २३ गतेसम्म रुसि सांस्कृतिक केन्द्र कमलपोखरीमा चल्नेछ ।

आज आयोजित एक समारोहबीच बरिष्ठ नाट्यकर्मी अभि सुवेदीले पानसमा दीयो बालेर यस महोत्सबको उद्घाटन गर्नु भयो ।

यस नाटक महोत्सबबाट बालबालिकाको सोच्ने शक्तिको विकास हुने, शब्द भण्डार बढ्ने, लेखन पक्षमा सुधार हुने, आफू जस्तै साथीले गरेको अभिनय हेरी आत्मविश्वास बढ्ने र सिनेमा हेरे जस्तै मनोरन्जन प्राप्त गरी स्वास्थ्यमा पनि फाइदा पुग्ने आशा गरिएको मेलाका संयोजक लक्ष्मीप्रसाद बास्तोलाले बताउँनुभएको छ ।

यस च्यारिटी बालनाटक महोत्सबमा सातवटा बालनाटकहरु जम्मा १३ वटा शो प्रदर्शन गरिने छन् । कार्तिकेय बालप्रतिभा पुरस्कार कोषको सहयोगमा शैली थिएटर, ग्लोबल पब्लिक स्कुल, साथसाथ थिएटर, सेरेन भ्याली स्कुल र भ्याली भ्यु स्कुलका बालकलाकारहरुको प्रस्तुतिमा नाटक प्रदर्शन हुने यस महोत्सबमा एक हजार चार सय बालबालिकाहरुले टिकट बुक गरिसकेका छन् । साथै ३ सय असहाय बालबालिकाहरुलाई यो शो निःशुल्क देखाइने छ । बिहान र दिउँसोको शोमा गरी दुइ हजार बालबालिकाहरुले नाटक हेर्ने अपेक्षा गरिएको छ । हालसम्म चौध सय बालबालिकाहरुले टिकट बुक गरिसकेका छन् ।

यस महोत्सबबाट उठेको सम्पूर्ण रकमबाट गरिब, असहाय र बिपन्न बालबालिकाहरुलाई शैक्षिक प्रोत्साहन छात्रबृति प्रदान गरिने छ ।

यस कार्यक्रम गर्नुको उद्देश्यवारे प्रकाश पार्दै कार्तिकेय बालप्रतिभा पुरस्कार कोषका अध्यक्ष मोहनकुमार कार्कीले कोषले सँधै बालहितकारी कार्यक्रममा जोड दिने र बालप्रतिभालाई प्रत्यक्ष सहयोग गर्नेतर्फजोड दिएको धारणा ब्यक्त गर्नुभयो ।

कार्यक्रममा शैली थिएटरका अध्यक्ष नवराज बूढाथोकीले यो कार्यक्रमले बालबालिकाको सिर्जनात्मक क्षमताको विकास हुने आशा गरिएको बताउँनु भयो ।

यो नाटक मेलामा स्वदेशी र विदेशी लेखकहरु क्रमशः कार्तिकेय घिमिरे, टंकप्रसाद चौलागाईं, महेश पौड्याल प्रारम्भ, आलेक्साजेन्द्रा पुश्किन र लियो टल्सटायका नाटकहरु मन्चन भइरहेका छन् । पहिलो दिन पुश्किनको नाटक सुनौलो माछा प्रदर्शन गरिएको थियो भने अन्तिम दिन टल्सटायको नाटक छुट्टी मकै भुट्टीको प्रदर्शन हुनेछ । कार्तिकेय लिखित नाटक पाँच रुपियाँको प्रदर्शन आगामी २२ गते शनिवार १२ बजे विशेष च्यारिटी शोमा गरिने भएको छ । समाजका सक्षम बालबालिकाहरुले विपन्न र असहाय बालबालिकाहरुप्रति माया र सद्भाव देखाउँनुपर्छ भन्ने मनछुने कथा भएको यो नाटकलाई प्रेम पौडेल र मानसराजले निर्देशन गर्नुभएको हो । यस नाटकमा दशवर्षीय बालिका मुख्य पात्रको रुपमा रहेकी छिन् ।

पुश्किन र टल्सटायको नाटकको निर्देशन नवराज बूढाथोकीले गर्नुभएको हो भने महेश पौड्याल प्रारम्भ, टंकप्रसाद चौलागाईंले पनि आ-आफ्नो नाटक निर्देशन गर्नुभएको छ ।

बालनाटक महोत्सबबाट संकलित सम्पूर्ण रकम समुदायका गरिब र विपन्न एबं संघर्ष गरी आफ्नो पढाइलाई निरन्तरता दिदै आएका दशजना सघर्षशील बालबालिकाहरुलाई शैक्षिक प्रोत्साहन छात्रबृतिको रुपमा प्रदान गरिने बताइएको छ ।

दुर्गा भवानी एकेडेमीमा बालकथावाचन कार्यक्रम हुने

यही फागुन २१ गते शुक्रवार दिउँसो १ बजे दुर्गा भवानी एकेडेमी धुम्बाराही काठमाडौंमा बालकथावाचन कार्यक्रम २०६६ हुने भएको छ । यस कार्यक्रममा सयजना बालबालिकाहरुको सहभागिता रहने छ । १० जना बालबालिकाले कथा सुनाउँने यस समारोहमा बालसाहित्य लेखक कार्तिकेय घिमिरेले कथावाचन गर्नुहुने कार्यक्रम रहेको छ । कार्यक्रममा कथालेखनवारे पनि प्रशिक्षण दिइने बालसाहित्य प्रतिष्ठान नेपालले जानकारी दिएको छ ।

ग्लोबल स्कुलमा रमाइलो बालकथावाचन

ग्लोबल सामुदायिक स्कुल, गोठाटार, काठमाडौंमा रमाइलो बालकथावाचनको कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ ।

कार्यक्रममा 'बालअधिकारको प्रबर्धनका लागि बालसाहित्य' भन्ने अभियान लिएर देशका बाइस जिल्लामा कथावाचन गर्न पुगिसक्नुभएका बालसाहित्यलेखक कार्तिकेय घिमिरेले कथावाचन गर्नुभएको थियो । उहाँले आफ्ना चर्चित कथाहरु डस्टर उड्यो र फर्सीबहादुरको कथा वाचन गरी सुनाउँदा बालबालिकाहरुले हाँस्दै र नाच्दै 'नमस्ते फर्सी बहाहादुर' भनेर निकै रमाइलो गरेका थिए ।

कार्यक्रममा नौदेखि तेह्र वर्षसम्मका सयजना बालबालिकाहरुले भाग लिएका थिए ।

बालसाहित्य प्रतिष्ठान नेपालले आयोजना गरेको यो कार्यक्रम यही फागुन २२ गते शनिवार दिउँसो १२ बजे रुसी सांस्कृतिक केन्द्र, कमलपोखरीमा गरिब, असहाय बालबालिकाहरुलाई शैक्षिक छात्रबृति प्रदान गर्न हुन गइरहेको घिमिरेको बालनाटक 'पाँच रुपियाँ' को च्यारिटी शोको प्रचारप्रसारका लागि गरिएको महोत्सबका संयोजक लक्ष्मीप्रसाद बास्तोलाले बताउँनुभएको छ ।

वरिष्ठ लेखिका गीता केशरी

गीता केशरी वि.सं.१९९७ असार २७ गते पकनाजोल, नयाँ बजार काठमाडौंमा जन्मनु भएको हो । उहाँ नेपाली साहित्यको वरिष्ठ लेखिका हुनुहुन्छ । उहाँको दशवटा उपन्यास र तीनवटा कथा-सङ्ग्रह गरी १३ वटा कृतिहरु प्रकाशित भएका छन् ।

नेपाली साहित्यको इतिहासमा नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानको प्रथम महिला सदस्यसचिव बन्न सफल हुनुभएकी केशरीले राष्ट्रिय प्रतिभा पुरस्कारलगायत नौवटा विशिष्ट पुरस्कार र सम्मानहरु प्राप्त गर्नुभएको छ । उहाँ बालसाहित्य प्रतिष्ठान नेपाल, कार्तिकेय बालप्रतिभा पुरस्कार कोष र www.ketaketi.org (पहिलो नेपाली अनलाइन बालपत्रिका) को वरिष्ठ सल्लाहकार हुनुहुन्छ । उहाँ अहिले सार्क राइर्टस फाउन्डेसन नेपालको नेपाल च्याप्टरको सह-अध्यक्षका रुपमा नेपाली साहित्यलाइ विश्वभरि फैलाउने उद्देश्यमा क्रियाशील हुनुहुन्छ ।

लहर नाम गरेको कृति वरिष्ठ लेखिका केशरीको पछिल्लो कृति हो । यस कृति वि.सं.२०६५ मा प्रकाशित भएको हो । यसलाई पन्त स्मृति प्रतिष्ठानले प्रकाशित गरेको हो । उहाँको अगुवाइमा स्थापित यो प्रतिष्ठानले हरेक वर्ष लेखक, कलाकार र बालप्रतिभाहरुलाई पुरस्कृत गर्दै आएको छ ।

वरिष्ठ लेखिका केशरीको लहर कथाकृतिमा उहाँका १७ वटा रमाइला कथाहरु रहेका छन् । यस कृतिमा रहेका माया र शान्ति, सम्झनाको चिनो, जिज्ञासा र सुरक्षा शीर्षकका चारवटा कथाहरुमा लेखिकाले बालमनोविज्ञानको पक्षलाई सुन्दर र सशक्त ढङ्गले प्रस्तुत गर्नुभएको छ ।

बालउपन्यास विमोचन र बालकथावाचन कार्यक्रम सम्पन्न

गत वर्ष मदन पुरस्कार विजयी वरिष्ठ साहित्यकार युवराज नयाँघरेले सरोज शाही लिखित बालउपन्यास शिशिर र रुद्राक्षको विमोचन गर्नुभयो । समारोहमा बैद्यराज सुवर्ण वैद्य, डा. घनश्याम खतिवडा, महेश पौड्याल प्रारम्भ, गोपाल पराजुली, दुर्गा शाही र प्रमोद प्रधानले पुस्तकको वारेमा बोल्नुभएको थियो ।

          साथै सोही समारोहमा बालकथावाचन कार्यक्रम पनि सम्पन्न भएको थियो । काठमाडौंका विभिन्न विद्यालयका सयजना बालबालिकाहरू सहभागी भएको यस कार्यक्रममा बालबालिकाहरु र बालसाहित्यकारहरुले कथावाचन गरेका थिए । कार्यक्रममा बालप्रतिभा सुनिल दाहाल र बालसाहित्य लेखकहरु ऋसभदेव खनाल, कार्तिकेय घिमिरे र महेश पौड्याल प्रारम्भले कथावाचन गरेका थिए । त्यस्तै समारोहमा साहित्यकारहरु प्रभा भट्टराइ र सरिता थापाले गीति कवितावाचन गरेका थिए । समारोहमा यस वर्ष कोषबाट सम्मानित प्रतिभाशाली बालगायक राहुल भुजेलले आफ्नो नयाँ एल्बमको दुइवटा गीत गाएर गायन प्रतिभा प्रस्तुत गरेका थिए ।
      कार्तिकेय बालप्रतिभा पुरस्कार कोषले आयोजना गरेको यस कार्यक्रम कोषका संस्थापक सदस्य वरिष्ठ शिक्षाविद दयाराम थापाको सभापतित्वमा भएको थियो । साथै समारोहमा बालक्लबको गतिविधिको फोटो प्रदर्शनी र प्रयोग भएका बालखेलौनाहरुको प्रदर्शनी र बिक्री गरी बालक्लबको कोष बृद्धि च्यारिटी कार्यक्रम पनि गरिएको थियो ।

युवराज नयाँघरेको रमाइलो बाल्यकाल Childhood days memory of writer Yuvaraj Nayaghare

युवराज नयाँघरे वरिष्ठ साहित्यकार हुन् । यिनले भर्खरै वर्ष २०६५ का लागि मदन पुरस्कार पाएका छन् । यो पुरस्कार नेपाली साहित्यको सबैभन्दा ठूलो पुरस्कार हो ।

वि.सं. २०२६ सालमा इलाममा जन्मिएका नयाँघरे निकै राम्रा निवन्ध र यात्रा संस्मरणहरु लेख्छन् । उनका निबन्धका ६ वटा र यात्रा संस्मरणको एउटा गरी ७ वटा कृतिहरु प्रकाशित छन् ।

नयाँघरे नेपाली निवन्धलाई सरल, रसिलो र पढ्दा मज्जा आउँने गरी लेखेर पाठकमाझ आकर्षण बढाउँन सफल लोकप्रिय लेखक हुन् । उनको पछिल्लो निवन्ध कृति 'एक हातको ताली' बाट उनले मदन पुरस्कार पाएका हुन् । यो पुरस्कार बाहेक उनले राष्ट्रिय प्रतिभा पुरस्कार, उत्तम शान्ति पुरस्कार, मोती पुरस्कार, अर्न्तर्राट्रिय नेपाली साहित्य समाज उत्कृष्ट पुस्तक पुरस्कार (अमेरिका), शंकर लामिछाने युवा निवन्ध पुरस्कार, भूपालमान कार्की युवा साहित्य पुरस्कारलगायत थुप्रै पुरस्कार र सम्मानहरु पाएका छन् । उनको निवन्ध त्रिभुवन विश्वविद्यालयको स्नातक तहमा पढाइ हुँदै आएको छ ।  

       अमेरिका, जापान, सिंगापुर, भारत, भूटान र नेपालका ६० जिल्लाको भ्रमण गरेका वरिष्ठ लेखक नयाँघरेको बाल्यकालको सम्झनालाई यस अंकमा प्रस्तुत गरेका छौं । उनी आफ्नो सम्झना सुनाउँदै भन्छन्

बाल्यकालदेखि नै उत्सुक मानिस हुँ म ।

मलाई केटाकेटीदेखि नै सबै प्राणी र जीवजन्तुको गतिविधिले आकर्षित गर्थ्र्यो । रुखहरु कसरी हल्लन्छन्, पानीमुनिका लेउ कसरी बाँच्छन्, पखेटाबिनै भ्यागुता पानीमा कसरी दगुर्छन् जस्ता कुराले मेरो मनमा प्रश्न उब्जाइरहन्थे ।

वि.सं. २०२६ सालमा इलाममा मेरो जन्म भएपनि बाल्यकाल धेरै ठाउँमा बित्यो । झापा, मोरङ र भारतका केही ठाउँमा मैले बाल्यकाल बिताएँ । यसैले मेरा स्थायी साथीहरु भएनन् । म बिरामी धेरै हुने हुनाले धेरै ठाउँमा राखी मलाई हुर्काइयो ।

म अलिक एकान्तप्रेमी थिएँ । होहल्लामा पटक्कै बस्न, लेख्न सक्दिन ।

सानोमा मेरो स्मरण शक्ति एकदम तीब्र थियो । भूगोल, इतिहास, साहित्य र पत्रपत्रिका प्रति मेरो विशेष रुचि थियो । सामान्यज्ञानमा भएका साहित्य वारेका जानकारीहरु र भूगोल खण्ड खूब मनपर्थ्र्यो मलाई ।

संसारका सबै देशका राजधानी र सरकार प्रमुखहरुको नाम कन्ठै पार्थें । सामान्यज्ञानमा पढिएका नामहरु अहिले पनि मेरो मनमा छँदै छन् ।

मेरा साथी पुस्तक थिए ।

म अलिक ठूलो भएपछि ठूला दाइ र दिदीका किताब पढ्न थालें । नबुझे पनि पत्रिकाका सबै समाचार पढ्थें म ।

खास गरी गोठाला जाँदा म भैसीमाथि चढेर पुस्तक पढेरै दिन बिताउँथें । भैसीमै चढी पुस्तक पढ्दै निदाउँथें, ब्यूझन्थें ।

म अलिक लाज मान्ने खालको मानिस हुँ । अहिले पनि म अरुसँग खुलेर कुरा गर्दिन ।

म सानो छँदा, गाउँमा कोही नयाँ दुलही आए भने मलाई अति लाज लाग्थ्यो । एकपटक साह्रै तिर्खा लागेर भूजेलका घरमा पानी खान गएँ । घर बाहिरकी बूढीले भनिन्- दुलही, पानी ल्याइदे बाहुन नानीलाई !

नभन्दै भर्खरै विवाह भएर आएकी नौली दुलही देखेर म टाप ठोकें । मलाई नयाँ दुलही देखेर अति नै लाज लाग्थ्यो ।

म यात्राको सौखीन हुँ ।

कतिपटक घरबाट स्कुल हिडेको मान्छे- अन्तै डुलेर तीन चार दिनमा घर आएको छु । त्यति बेला मलाई घरकाले गाली हैन, नयाँ ठाउँको वारेमा भन्न लगाउँथे ।

मलाई नाच्न, गाउँन कहिल्यै आएन । केटाकेटीमा मैले यतातिर उत्तिको ध्यान दिइन ।

मलाई पुस्तक साह्रै मनपर्थे । म एक रातमा सिंगै पुस्तक पढिसक्थें । हिन्दीमा लेखिएका वार एण्ड पिस, महाभारत, प्रेमचन्द र रवीन्द्रनाथ टैंगोरका गीतान्जली मैले एक-एक रातमै पढी सकेको हुँ । परीक्षाको अघिल्लो दिन पनि साहित्यका पुस्तक पढ्थें म । यसले गर्दा धेरै पटक मेरो पढाइ कमजोर भएको छ ।

त्यो बेला मेरो गाउँमा मट्टितेलको दुःख थियो । त्यसैले राती अबेरसम्म बत्ती बाल्न पाइन्नथ्यो । त्यसैले गृहकार्य दिउँसै र स्कुलमै गर्थें म । अनि पुस्तक पसलबाट भाडामा ल्याएका किताबहरु म रात-रातभर सिरकले बत्ती छोपेर अरुले थाहा नपाउँने गरी पढ्थें । अर्को दिन किताब नबुझाए जरिबाना तिर्नुपर्दथ्यो । त्यो बेला घरबाट दिने साताको एक सुका पैसा मैले यसरी नै किताब पढेर सक्थें । दाजु र साथीहरु त्यो पैसा खैनी खाएर सिध्याउँथे । विद्या पुस्तक पसल मोरङबाट किताब लगेर पढ्थें म ।

संसारका उत्कृष्ट साहित्यका पुस्तकहरु मैले त्यतिखेरै पढें । लेखनाथ, देवकोटा, रवीन्द्रनाथ, अन्तोन चेखब, शेक्सपियर र टाल्सटायका नेपाली र हिन्दीमा लेखिएका पुस्तकले मलाई नयाँ बाटो देखायो र आज लेखक बनायो ।

म सानोमा लाज मान्ने र डराउँनेखालको मान्छे थिएँ ।

एकपटक झापा अनारमनि महेन्द्र रत्न माविमा कविता सुनाउँन नाम लेखाएँ । तर वाचन गर्न डर लाग्यो । मेरो कविता अरुले नै सुनाए । मैले रुखमा चढेर आफ्नो कविता अरुको मुखबाट सुनें । म आफै सुनाउँन डराउँथें । धेरै पटक कविता सुनाउँन नाम लेखाएँ तर सुनाउँन गइन । तर सँधै रुख चढेर सुन्थें आफ्नो कविता ।

हरेक शुक्रवार साहित्यिक कार्यक्रम हुन्थ्यो । एकपटक आफ्नो कविता सुनिसकेपछि रुखबाट ओर्लदै थिएँ- हेड सर दाताराम शर्माले मलाई च्याप्प समात्नु भयो । र, खारेर सोध्नुभयो । मैले सबै कुरा बताइदिएँ ।

त्यो दिनदेखि मन्चमा गएर कविता सुनाउँन अलिअलि आँट गर्न थालें । म भावुक र कल्पनामा हराउँने मान्छे हुँ । बाल्यकालमा म गाउँगाउँ डुल्थें । बिहानै देखि हिडेको मान्छे बेलुकामात्र घर र्फकन्थें ।

म घरमा बाठो छोराको रुपमा गनिन्थे । मेरा एक भाइ र दुइ दाइहरु छन् । त्यस्तै एक दिदी र दुइ बहिनीहरु छन् । म कृषकको छोरा हुँ । मेरा परिवारमा कला, साहित्यमा अरु कोही लागेका छैनन् ।

म जतिखेरै पुस्तकमै रमाउँने हुनाले मेरी आमाले मलाई किताबको गोठालो भएर खान्छस् कि क्या हो भन्नु हुन्थ्यो । र, उहाँ मायाले सुमसुम्यायर हाँस्दै भन्नुहुन्थ्यो- मेरो छोरो अक्षरको गोठालो हो । र, आज वास्तवमा म ज्ञान र पुस्तककै गोठालो भएँ ।

म लेखेरै जापान, सिंगापुर र अमेरिका पनि पुगें । लेखक भएरै बाँच्नलाई अमेरिकाबाट पनि फर्केर आएँ । त्यसैले म साँच्चिकै अक्षरको गोठालो हुँ कि क्या हो, मेरी आमाको प्यारो अक्षरको गोठालो ।

Photo: Nav Raj Wagle 

साथी ! मेरो पाँच रुपियाँ, तिम्रा लागि Child Story of Kartikeya Ghimire

आमा ! आमा !! आमा !!!

प्रथा चिच्याउँदै आमा छेउमा आइपुगिन् । उनले खुसी हुँदै आमालाई आफ्नो जाँचको मार्कसिट देखाउँदै भनिन् - थाहा छ नि आमा, यसपालि त म पूरै कक्षामा फस्ट भए नि !

छोरीको यति राम्रो कुरा सुनेर आमाले उनलाई नजिक डाकेर गम्लङ् अंगालो मार्नु भयो । प्रथाले खुसी हुँदै आमाको गालामा चप्प म्वाईं खाइन् ।

फेरि आमा पहिला जस्तै गरी बैठक कोठाको कुनामा बसेर पुराना लुगा पट्याउँदै बोरामा हाल्न थाल्नु भयो ।

होइन आमा यो के गर्न लाग्नु भएको ? पुराना लुगा बेचेर चटपटे खाने हो कि क्या हो ? - प्रथाले आमालाई जिस्काउँदै मस्किदै भनिन् ।

खै छोड, आफू त पुराना लुगा लगेर पानी पुरी खाइन्छ - आमाले पनि मुसुक्क हाँस्दै भन्नुभयो ।

एकछिन पछि आमा छोरी दुबै एक अर्कालाई हेरेर गलल्ल हाँसे ।

त्यसपछि प्रथा आमाको नजिकै आएर बसिन् । आमाले कराउँदै भन्नु भयो - नानी, तिमी उता जाऊ । यो लुगाको धूलोले रुघा लाग्छ । मैले यो थन्क्याएपछि सँगै बसूँला ।

यति भनेर आमा फतफताउँदै कराउँनु भयो - होइन यी मेरा दुइजना छोराछोरीका पनि कति धेरै लुगा हो । दुइ बोरा पो भयो ।

आमा खुइया गर्दै उठ्नु भयो र अलि परका तीन चारवटा लुगा टिप्न थाल्नु भयो ।

प्रथालाई टाढा बसेर आमाको गन्थन सुन्दा-सुन्दा दिक्क लाग्यो । उनले टेलिभिजन छेउमै रहेको रेडियो खोलिन् । रेडियोमा मै छोरी सुन्दरी कसरी भरुँ पानी बोलको गीत बजिरहेको थियो । प्रथा कम्मर मर्काइ-मर्काइ नाच्न थालिन् । आमा छोरीको ढङ्ग नमिलेको नाच हेरेर मरी-मरी खितित्त हाँस्न थाल्नु भयो ।

होइन हो मेरी पुतलीलाई पनि के सुर चढ्छ हँ - खै बाटो छोड त नानी, म तलको स्टोर कोठामा यो पुरानो लुगाको बोरा थन्क्याएर आउँछु ।

आमा एउटा बोरा बोकेर कोठाबाट बाहिर निस्कनुभयो । प्रथा गीतको तालमा रमाइरहिन् । अचानक गीत बन्द भयो र समाचारको टङ् टङ् धून आयो । एकछिनपछि रेडियोमा समाचार सुरु भयो । प्रथाले त्यति वास्ता नगरी समाचार अलिअलि सुनिरहेकी हुन्छिन् । तर अचानक आफ्नो घर छेउको चौरको नाम आएर त्यहाँ एउटी सातवर्षीय बालिका जाडोमा न्यानो लुगा लगाउँन नपाएर मरिन् भन्ने समाचार सुनेपछि उनी झसङ्ग हुन्छिन् । त्यसपछि उनले निकै ध्यान दिएर त्यो पूरै समाचार सुन्छिन् ।

समाचार सकिएपछि प्रथा थचक्क सोफामा बस्छिन् । उनको मनमा ओहो ! न्यानो लुगा लगाउँन नपाएर सानी बहिनी मरिन् भन्ने कुरा खेलिरहन्छ ।

आमा अझै फर्कनुभएको छैन ।

प्रथा आमाले पुरानो भनेर फाल्नलाई थुपार्नु भएको एक बोरा लुगा हेरेर आफू आफैसँग बोल्छिन् - मेरो घरमा यति धेरै बाक्लो लुगा छ । तर त्यो बहिनीसँग एउटा पनि बाक्लो लुगा नभएर ऊ मरी त ? - यति भन्नासाथ प्रथा गम्भीर हुन्छिन् । उनी हतार-हतार बोराभित्र हात छिराएर बाक्ला, मोटा र न्याना लुगाहरु निकाल्न थाल्छिन् । उनी तीनचार थरी मोटा लुगा सुइटर, ज्याकेट एकातिर थुपारेर त्यही भूँइमा थचक्क बस्छिन् । अनि उनी एक्लै कराउँदै भन्छिन् - होइन, यस्तो किन भएको हो - म पनि केटी । ती बहिनी पनि केटी । मसँग लुगा फालाफाल छ । तर ती बहिनीसँग एक जोर पनि छैन ।

यस्तो किन भयो ? - अचानक प्रथा जोडले चिच्याउँदै कराइन् । आमा, दौडदै कोठाभित्र छिर्नु भयो । उहाँले अचम्म मानेर प्रथालाई हेर्नु भयो । फेरि उहाँको ध्यान पुराना लुगातिर गयो । आफूले मिलाएर बोरामा हालेको लुगा छोरीले निकालेकी देखेर उहाँले रिसाउँदै भन्नुभयो - होइन, नानी तँ किन मात्तिएकी ? यो लुगा किन निकालेकी हँ ?

प्रथा आमाको कुरा सुनेको नसुन्यै गर्छिन् । उनको आँखा अचानक बुवाले बिहान ल्याउँनुभएको नागरिक पत्रिकामा पर्छ । त्यो पत्रिकामा रेडियोमा समाचारमा भनिएको बहिनीको फोटो छापिएको हुन्छ । फोटोमा माघको जाडोमा च्यातिएको फ्रक र कट्टु गन्जी मात्र लगाएर कठांग्रीएर मरेकी सानी बहिनीको फोटो हुन्छ । त्यो देखेर प्रथा एकदमै ब्याकुल हुन्छिन् । समाचारको अन्तिम लाइनले उनको मन एकदमै छटपटाउँछ । त्यो अन्तिम लाइनमा ती सानी बहिनी विद्यालय पोशाक नभएर स्कुल नगएकी, उसकी आमा बिरामी भएर तीनदिनदेखि भोकै र छिमेकी महिलाले काममात्र लगाएर आमा बिरामी भएपछि खान नदिएको भन्ने कुराहरु हुन्छन् ।

त्यो समाचार पढेपछि प्रथा झन दुःखी हुन्छिन् । उनको मन धरधरी रुन्छ । त्यही बेला आमाले ल छोरी हलुवा खाऊ भनेर हलुवा ल्याएर दिनुहुन्छ ।

प्रथा घरी हलुवालाई त घरी भूँइमा फिजाइएका पुराना कपडालाई हेर्न थाल्छिन् । एकछिनपछि खै के सोचेर हो प्रथा जुरुक्क उठि्छन् । उनी फेरि बोराबाट पुराना मोटा लुगा निकाल्न थाल्छिन् ।

आमालाई छोरीको यो चाला देखेर एकदमै रिस उठ्छ । उहाँले ए काली तैले मलाई हेपेकी भनेर दुइ झापड हिर्काउँनु हुन्छ ।

प्रथा आँखाभरि आँशु पारेर राता-राता आँखा पार्दै ठिङ्ग उभिन्छिन् । उनी जोडले चिच्याउँदै कराउँछिन् - हो, मैले तपाईंलाई हेपेकी हुँ । आज बिहान मेरै टोलकी एउटी बहिनी मोटो न्यानो लुगा लगाउँन नपाएर मरी । उसले तीनदिन देखि केही खान पाएकी थिइन । तपाईं किन यसरी पुराना लुगा घरमै सढाउँनु हुन्छ आमा ? किन आमा, किन तपाईं मेरै छोराछोरीले मात्र खाउँन्, मेरैले मात्र लाउँन् भनेर अरुलाई वास्ता गर्नुहुन्न ? अस्ति बिहान त्यो चिम्सी बहिनीकी आमाले खाना माग्दा तपाईंले किन दिनुभएन ? यति धेरै पुराना नाना उसकी छोरीलाई किन दिनुभएन ? समाचारको छिमेकी तपाईं नै हो आमा ?

आमाले ट्वाल्ल परेर हेरिरहिन् ।

प्रथाले झन जोडले घुक्क घुक्क रुँदै भनी - आमा, के गरीबहरु मान्छे होइनन् र ? (के गरिबहरु मान्छे होइनन् र ? उनी रेडियो भूइँमा फाल्दै कराइन् )

अनि प्रथा समाचार छापिएको पत्रिकालाई गम्लंग अंगालो मारेर ठिङ्ग उभिन् र आमातिर फर्किएर भनिन् - म आजदेखि एउटा बाचा गर्छु । त्यसपछि उनले आफ्नो खल्तीबाट पाँच रुपियाँको नोट निकालिन् र त्यो नोट समाचारमा छापिएको फोटोमाथि राखेर उनले भनिन् - साथी ! मेरो पाँच रुपियाँ, तिम्रा लागि । म अबदेखि सँधै हरेक दिन आफ्नो खाजा खर्चबाट पाँच रुपियाँ जोगाएर तिमी जस्तै गरिब साथीहरुलाई सहयोग गर्नेछु ।

के तपाईं यसको लागि तयार हुनुहुन्छ ? - प्रथाले पत्रिका पढिरहेका साथीहरुलाई सोधिन् ।

त्यसपछि अचानक, प्लिज नाईं नभन्नुस है, बरु मसँगै उता हेर्नुस् भनेर उनी सडकतिर हेर्न लागिन् ।

सडकमा बिहान जाडोले कठाङ्ग्रीएर मरेकी बहिनीको लास बोकेर मानिसहरु रामराम सत्ते हो भन्दै हिडिरहेका थिए ।

वर्तमान सन्दर्भमा बालसाहित्य लेखकका चुनौती र समाज परिवर्तनको सवाल By Kartikeya Ghimire

अहिले विश्व विज्ञान र प्रविधिको तीब्रतर विकासँगै अगाडि बढिरहेको छ । विज्ञानका क्षेत्रमा भएका ठूला-ठूला आविष्कारहरुको चमचमाउँदो चमक र प्रविधिको उच्चतम् उपयोगले गर्दा आज मानव जातिले यसको भरपूर आनन्द लिइरहेको अवस्था छ । एकातिर मानिसका हरेक दैनन्दिन क्रियाकलापमा ठूलो परिवर्तन देखा परिरहेको छ भने अर्कोतिर मानिसको यस दिमाखी विजय, अर्थोपार्जन गर्ने रस्साकस्सी र शक्ति प्रदर्शनको प्रतिस्पर्धाको होडबाजीका कारणले प्रकृति नै संकटमा परेको छ । अर्थात् पृथ्वी, पानी, आकाश र हिमालमा नै यसको असरको संकेतका काला बादलहरु मडारिन थालिसकेका छन् । कार्बनको कहालिलाग्दो दुस्चक्रमा प्रकृतिको पद्घति नै डगमगाउँदो अवस्थामा पुग्ने संकेत देखिन थालेको छ । 

वास्तवमा यो समय हरेक प्राणीका लागि चुनौतीपूर्ण समय हो । यो बेला यो पृथ्वीमा आश्रित हरेक प्राणीको जीवन संघर्षमय अवस्थामा गुज्रिरहेको छ । वातावरणमा प्रतिकूल अवस्था सिर्जना गर्न उद्यत ठूला र धनी राष्ट्रहरुको कारण यो समस्या आगामी दिनमा अझ बढी घनीभूत हुँदै भयाबह बन्दै जाने खतरा छ ।

यसरी आफू र आफ्नो लागि मात्र चिन्ता गर्नुपर्ने समूहभन्दा अलिकति माथि रही एउटा सर्जक भएर आफ्नो रचनामार्फत् असंख्य जनतामा चेतना, मनोरन्जन र सन्देश फैलाउँने दायित्व बोकेको लेखकका लागि यस यस अवस्थामा निकै चुनौतीहरु छन् । त्यसमा पनि भर्खरै समाज र विश्वलाई बुझ्दै गरेका अनि आफूलाई पनि चिन्दै र चिनाउँदै गरेका साना बालबालिकाहरुका लागि बालसाहित्य लेख्ने लेखकका लागि भने यो समयको लेखन अझ बढी सशक्त चुनौतीपूर्ण छ । किनकि ठूला पाठक त आफूले पढ्ने कुरा फिल्टर गरेर लिनसक्ने सामर्थ्य राख्छन् । उनीहरुले थुप्रै आरोह अवरोहहरुलाई भोगिसकेका हुन्छन् । अनुभव पनि उनीहरुको ठूलो अस्त्र हुन्छ । तर बालबालिकाहरुको हकमा यो पृथ्वीका हरेक काम कुरा नयाँ हुन्छन् । अर्थात् उनीहरु जीवनको प्रारम्भमा हुन्छन् । भर्खरै-भर्खरै भोगिरहेका हुन्छन् यी भीडका मानिसहरुलाई, अनि अनि छातीमै कुल्चिएर अघि बढ्ने यी विकास र परिवर्तनका तीब्रताहरुलाई पनि ।

हो, यहाँनिर प्रश्न उठ्नसक्छ । आज बढ्दै गएको अशान्ति र अनेकखालका उताचढावका बीचबाट एउटा सौहार्दपूर्ण बालापन हामीले हाम्रा बालबालिकाहरुलाई कसरी दिन सक्छौं ? कसरी दिने हामीले उनीहरुलाई सुन्दर बालापन ब्यतित गर्ने मौका ? प्रश्न यो जति सहज छ । त्यतिकै जटिल पनि छ । हरेक कुरामा बयस्कहरु हावि भएको हाम्रो समाजमा बालबालिकाका

इच्छा, आकांक्षा र कामनाहरु पनि निरुत्तर हुने गरेका छन् । त्यसैले यो रिक्तता, यो शून्यता र यो जटिल जडतालाई चिर्दै अघि बढ्नका लागि बालबालिकाहरुले सँधै एउटा कुशल बालसाहित्य लेखकको छत्रछायाँ खोजिरहेका हुन्छन् । उनीहरुलाई कल्पनाको उडान गराउँने, सोच्ने शक्तिमा भरपूर विकास गराउँने र समाजको यथार्थसँग साक्षात्कार गराउँने जस्ता यी विविधखालका साहित्य उनीहरुका घरको ढोका-ढोकामै पुर्‍याइनुपर्छ ।

     आज हाम्रो देशमा कृति प्रकाशनको कोणबाट हेर्दा बालसाहित्यको स्थिति एकदमै राम्रो छ । गैर सरकारी संस्थाहरुले गाउँगाउँमा स्थापना गरेका पुस्तकालयमा किताबहरु किनेर पुर्‍याइरहेका छन् । त्यसैले यो बेला बालसाहित्यका पुस्तक प्रकाशनको बाढी आइरहेको छ । तर अधिकांश प्रबाशकले चिनेजानेका र नजिककाहरुको किताब छापेर बालसाहित्यमा लगानी बढाइरहेका छन् । एकदमै थोरै लेखकहरुमात्र यस क्षेत्रमा जस्तोसुकै प्रतिकूल अवस्थामा पनि टिकेका र भविष्यमा पनि यही क्षेत्रमा समर्पित हुन्छु भनेर लागेका देखिन्छन् । अहिलेका लेखकहरुको ठूलो हूल अहिले आएको चमकधमकलाई हेरेर यो मौसमको बाजा बजाएर थोरबहुत नाम र दाम कमाउँने ध्याउँन्नमा बालसाहित्य लेखक बन्न आतुर भएर यस क्षेत्रमा हाम्फालेका छन् ।

अतः धेरै भन्दा धेरै लेखक बालसाहित्यमा सहभागी भएको वि.सं.२०६६ को आजको मितिसम्मको यो सुखद सन्दर्भमा यो पुस्तक प्रकाशनको बाढीलाई नराम्रो भन्ने पक्षमा म छैन । किनकि जुन-जुन लेखकका कृतिहरु जो-जो प्रकाशकहरुले छापे ती सबैले लगानी उठ्ने वातावरण देखेर नै छापे । यसबाट लेखक र प्रकाशक दुबैलाई फाइदा भयो । फाइदा हुनु यो आफैमा सकारात्मक पक्ष हो । यसको हामीले स्वागत गर्नैपर्छ । किनकि ती पुस्तक गाउँगाउँका पुस्तकालयमा पुगेपछि ती क्षेत्रका बालबालिकाले पढ्नेछन् र तिनलाई पनि फाइदा पुग्नेछ । त्यसैले यो सबैको फाइदाको कुरा हुन पुगेको छ । जुन सँधै स्वागतयोग्य रहिरहने छ ।

तर यहाँनिर उठाउँन खोजिएको मुख्य विषय के हो भने पुस्तक प्रकाशनको सशक्त माहोल बन्दै गएको बालसाहित्य लेखकहरुका लागि वर्तमान सन्दर्भमा केही महत्वपूर्ण चुनौतीहरु छन् । तिनलाई सामना गर्न सक्ने दक्षता उनीहरुले हासिल गर्नसक्नुपर्छ । त्यसका लागि अब चुनौतीका पहाडहरुबारे नै बहस केन्द्रीत गरौं ।

पहिलो चुनौती बदलिदो विश्वको विषयगत विविधताको पक्ष हो । आज हरेक दिन, हरेक क्षण नयाँ-नयाँ क्षेत्रमा विकासहरु भइरहेका छन् । त्यसैले अब बालसाहित्य लेखकले परिवर्तनको त्यो तीब्र गतिलाई बुझ्न सक्नुपर्छ । ऊ परिवर्तन प्रति चनाखो हुनुपर्छ र उसले हरेक परिवर्तन र विकास जसले बालबालिकासँग प्रत्यक्ष सरोकार राख्छन् त्यस्ता विषयको जानकारी राख्नुपर्छ । यो उसको लागि चानचुने चुनौती होइन ।

त्यस्तै अर्को महत्वपूर्ण चुनौती पाठकको विविधताको चुनौती हो । हामी माझमा एकातिर शहरका उच्चतम् प्रविधिमा रहमाइरहेका बालबालिकाहरु छन् । अर्कोतिर शहरमै पनि मूलतः सरकारी विद्यालयमा पढिरहेका प्रविधिको सुविधाबाट बन्चित बालबालिका छन् । र, अर्को थरी बालबलिकाहरु छन् ती भने भूगोलको विकटता, राज्यको बेवास्ता र गरिबी दुस्चक्र अनि हरेक कुराको अवसरबाट बिल्कुलै बन्चित छन् । आफूलाई बालसाहित्य लेखक हुँ भन्नेले यी सबैथरी बालबालिकाको निम्ति लेख्न सक्नुपर्छ । यो ठूलो चुनौतीपूर्ण कुरा हो । यसको सामना गर्नसक्ने सिप र धैर्य हाम्रा लेखकहरुमा हुनु जरुरी छ ।

हो, आज वास्तवमै विविध भूगोल, समाज र विविध सन्दर्भमा बाँचिरहेका बालबालिकाहरुबीचको भावनात्मक एकता कमजोर छ । यहाँ एकथरी बालबालिकहरु वर्षभरि घिउँ भातमा रमाउँछन् भने अर्कोथरि वर्षको तीन महिना चमलको भात खान पाउँन पनि पुकारा गरिरहेका छन् र झन अर्कोथरी त चामलको भात खान त के खाना खान नै छाक गन्नुपर्ने स्थितिमा छन् । खै हामी बालसाहित्य लेखकले लेख्न सकेको यो भावनात्मक दुरीलाई कम गर्दै यी सबैलाई जोड्नेखालको बालसाहित्य ? हामी आफूलाई बालसाहित्य लेखक हौं भन्नेहरुले । यो हाम्रा लागि अर्को ठूलो र अहम् चुनौती हो ।

अस्ति भर्खरको कुरा हो, मेरी छिमेकी दिदीले आफ्ना दुइजना छोराछोरीको पुराना लुगा भनेर तीन बोरा पोको पारेर मेरै अगाडि स्टोर कोठामा थन्क्याइन् । ती थन्किदै गरेका हरेक लुगा मैले हेरेको थिएँ । यहाँ जाडोमा आङ्ग ढाक्न नपाएर बालबालिकाहरु मरिरहेका छन् । अब ती लुगा मुसाले खाएर त्यतिकै सड्ने भए । किनकि ती दिदीलाई लुगा दिने संस्था खोजिरहने झन्झट गर्ने फुर्सद छैन । खै हामीले लेखेको बालसाहित्य पढेका ती नानीहरुले ममी हाम्रो नाना ती गरिब बालबालिकालाई दिनुपर्छ भनेर भन्न सकेको ?

  त्यसैले अब हामीलाई हिमाल, पहाड र तराईका बालबालिकालाई यस्तै मुद्दामा एकाकार बनाएर जोड्नेखालको बालसाहित्य चाहिएको छ । यहाँ जापानका बालबालिकाहरु आएर सहयोग गर्छन् तर हाम्रा आफ्नै बालबालिकाहरु संवेदनहीन भएर बसेका छन् । यो पक्षलाई भत्काउँन अब हामीले सामाजिक संवेगका बालसाहित्यहरुको बाढी ल्याउँनुपर्छ । आफ्नै समाजभित्रका हरेक बालबालिकाको संवेग पढ्न हामी बयस्क बालसाहित्य लेखकले त सकेका छैनौं भने कलिला बालसाथीहर्रुलई किन दोष दिने ?

 यहाँ आफूलाई बालसाहितयको विज्ञ हौं भन्नेहरु आज लेखकको हाँकका कुरा

 गर्छन् । तर उनीहरु छेपारो, बिरालो र खरायोको बालसाहित्य लेख्छन् र उच्चतम् प्रविधिमा रमाइरहेका सात प्रतिशत बालबालिकालाई मात्र समेटेर लेख्छन् । अरुको डलर खाएर जलवायु परिवर्तन र ल्यापटपका कुरा लेख्छन् ।

यस्तै एउटा लेखक म पनि हुँला, तपाईं पनि हुनुहोला, ऊ पनि होला र उनी पनि होलिन् । यस्तो अवस्थामा मैले लेखेको बालसाहित्यले मेरो समाज परिवर्तन गर्नसक्ने सामर्थ्य राख्छ, भोलि सुन्दर देश निर्माण गर्छ भनेर मैले कसरी विश्वास राख्ने ? भो म विश्वास गर्न सक्दिन । त्यसैले यो अविश्वासलाई जित्दै, अविश्वासको कालो बादल हटाउँनेखालको बालसाहित्य लेख्नु नै म, तपाईं,

तिमी, हजूर सबै बालसाहित्य लेखकहरुको आजको चुनौती हो । के तपाईं यसका लागि तयार हुनुहुन्छ ?

यदि तयार हुनुहुन्छ भने बालसाहित्य सम्मेलनको नारा जलवायु परिवर्तन र यसको असर होइन समाज परिवर्तनका लागि बालसाहित्य लेखक र बालबालिकाको भूमिका भन्ने मूल नारा लिएर अगाडि बढ्नुस् ।

त्यसैमा सक्रमणकालीन नेपालको कल्याण छ ।

जय बालसाहित्य ।

विजयी बालबालिका ।। 

ड्राइभर अंकल आज किन रोए ? Children's Story of Kartikeya Ghimire

म आशा हुँ । म काठमाडौंकै एउटा विद्यालयमा कक्षा ४ मा पढ्छु । आज म फेरि तपाईलाई आफ्नो कुरा सुनाउन आएकी छु । यो हाम्रो पहिलो भेट हो ।

आज मैले सुनाउने कुरा दुइ दिन अगाडिको हो । जुन दिन मेरो फाइनल जाँच सकिएको थियो ।

त्यो बिहानको समय थियो । मौसम एकदमै शान्त थियो । निकै रमाइलो पनि थियो । जाँच सकिएकोले मेरो मन हलुका फुरुङ भएको थियो । हो, त्यही विहान मैले मेरो बाबाको गाडी हाँक्ने ड्राइभर अंकललाई आँगनको एउटा कुनामा टोलाएर रुँदै बसेको देखें । म उनको नजिक गएँ । मलाई देख्नासाथ उनी मुसक्क हाँसे । तर उनको अनुहार अझै चिन्तित नै थियो । त्यसपछि मैले सोधें- अंकल तपाईं आज किन रुनुभएको नि ?

मेरो प्रश्न सुनेर उनी एकछिन भूइँतिर हेरेर केही बोलेनन् । मैले फेरि सोधें- भन्नुस् न अंकल तपाईंलाईं आज के भयो, किन नबोल्नुभएको ? मैले यति धेरै कर गरेपछि उनी केही बोल्न खोजेका थिए । तर अचानक बाबाको आवाज आयो- ल राम दाइ, छिटो गाडी निकाल आज हामी धुलिखेलतिर जानुपर्ने भयो ।

गाडी घुइयाँ गर्दै घरबाट बाहिर निस्कियो । म ड्राइभर अंकललाई हेरेको हेर्यै भएँ । बाबाले 'बाई छोरी' भन्दा पो म त झसंङ् भएँ ।

बाबा जानुभएपछि मलाई झन छटपटि भयो । ड्राइभर अंकल आज किन रोए भन्ने कुरा जान्न मलाईं निकै मन लाग्यो । म दौडदै छत मास्तिर कुँदें । छतमा मामु कर्लेस फोनमा गफ मार्न मस्त हुनुहुन्थ्यो । पन्द्र मिनेट कुर्दा पनि मामुको गफ सकिएन । म दिक्क लागेर फेरि तलतिर बैठक कोठामा आएर बसें । मेरो बैठक कोठाबाट अलि पर थुप्रै झुपडीहरु भएको बस्ती देखिन्थ्यो । मैले झ्याल छेउमै गएर एकछिन खोला छेउमा लस्करै बनाएका ती घरहरु हेरें । मलाई आज किनकिन ती घरहरु भएको ठाउँमा जान मन लाग्यो । म कसलाई साथी लिएर जाऊ भनेर एकछिन घोत्लिएँ । फेरि बाबाले भन्नु भएको सम्झें- 'मेरी छोरी ९ वर्षी भइसकी अब उसले सानो-सानो काम आफै गर्नुपर्छ नि ।'

मलाई बाबाको त्यो विचार ठीक लाग्यो । त्यसपछि मैले त्यो बस्तीमा एक्लै जाने विचार गरें । त्यहाँ जाने भन्नासाथ मैले सम्भिए अंकलको घर पनि त्यही त हो नि ! 'अब म त्यही अंकलको घर खोज्दै त्यहाँ जानें ।'- मैले मनमनै योजना बनाएँ । त्यसपछि म फटाफट घरबाट बाहिर निस्किएँ । मामुले देखेर घर र्फकनु पर्ला कि भन्ने मलाई ठूलो डर थियो । तर अहँ मलाई घरका कसैल देखेेनन् । म बिस्तारै दौडदै एउटा भत्केको पुल छेउमा पुगें । बागमतीको ढल ठस्स गन्हाएको थियो । म नाक थुन्दै फेरि दौडिएर झुप्रा घरहरु भएको त्यो गाउँ बस्तीभित्र छिरें । एउटा सानो गल्लीको बाटो हुँदै म हिडिरहेकी थिएँ । त्यो बाटो अलि-अलि अँध्यारो थियो । थुप्रै घरमा राता र सेता सुङ्गुरहरु पालेका थिए । मैले अलि पर एउटा कुनामा चारजना केटाहरुले गुच्चा खेलिरहेको देखें । उनीहरुले एकदमै फोहोर लुगा लगाएका थिए । म उनीहरुको छेउमा पुगेपछि उनीहरु गुच्चा त्यही छोडेर घरतिर भागे । म छक्क परें । त्यही छेउमा एउटी बूढी आमै सुतिरहेकी थिइन् । उनी सुतेको घरमाथि प्लास्टिकको छानो थियो । वरिपरि बार थिएन खुल्ला थियो । मैले उनलाई 'नमस्ते' भनें । ती आमै केही बोलिनन् । मैले फेरि अलि ठूलो स्वरमा रामहरि ड्राइभर बस्ने ठाउँ थाहा छ भनेर सोधें । उनले औलाले इसारा गरेर चार घर पर रहेको एउटा टिनले छाएको माटाको घरमा देखाइन् । म हतार-हतार त्यो घरतिर लम्किएँ ।

घर अगाडि पुगेपछि मैले ध्यान दिएर त्यो घरलाई हेरें । घर एकदमै पुरानो थियो । वरिपरि भित्ताहरु चर्केर भत्किन लागेका थिए । उत्तरतिरको भित्ता त खसिसकेको थियो । छाना पनि आधा मात्र थियो आधा भागमा प्लाष्टिक लगाइएको थियो । मैले ढकढक गरेर ढोका ढकढक्याए र अलिकति ठेलें । मैले ठेल्नासाथ ढोका गर्ल्याम्म ढल्यो । म डरले थुरथुर भएँ भित्रबाट एउटी आइमाइ मान्छे 'कोहो' भनेर कराउँदै आइन् । मलाई देखेपछि उनी चुप लागिन् । अचम्म मानेर मलाई हेर्न थालिन् । मैले मलाई चिन्नुहुन्छ भनेर सोधें । उनले टाउको हल्लाएर चिन्छु भनिन् । उनले हतार-हतार एउटा गुन्द्री ल्याएर ओछ्याइन् । मलाई त्यही बस्न आग्रह गरिन् । म त्यहाँ बस्न सकिन । मलाई त ड्राइभर अंकल रुनुको रहस्य थाहा पाउँनु थियो । मैले कुरा खोतल्ने विचारले सोधें- यहाँ तपाईं र ड्राइभर अंकलमात्र बस्ने हो - मेरो बोली सुनेर भित्रबाट एउटी मेरी बहिनी उमेरकी फुच्ची म पनि यही बस्ने हो भन्दै आइन् । मैले ती बहिनीको अनुहारमा हेरें । उनको आँखाभरि आँसु सुकेको दाग थियो । मैले नानुलाई आफू छेउमा डाकेर माया गर्दै सोधें- नानु रोएकी हो, किन रोएकी मेरी प्यारी बहिनी ? मैले यति भन्नासाथ त्यो बच्चीले आँखाभरि आासु पार्दै मलाई हेरी । उसले मेरो हात च्याप्प समाती । ऊ घुक्क-घुक्क रुन थालि । उसले केही डराए जस्तै गरी 'दिदी आमा' भनेर चोर औलाले आमा भएतिर देखाइ । मैले ड्राइभरनी अन्टीलाई पुलुक्क हेरें । उनी पनि रोइरहेकी थिइन् । मैले फेरि बच्चीलाई हेर्न थालें । ऊ अहिले मेरो काखमा बसेकी थिई । ऊ मलाई केही भन्न खोज्दै थिई । घरि-घरि ऊ कहिले आमालाई र कहिले मलाई हर्ेर्ने गर्थी । उसको आँखाबाट आँसु भने बगिरहेको थियो । मैले बिस्तारै उसको टाउको मुसार्दै सोधें- भन, बहिनी तिमीलाई के भयो ?

मैले यति भन्नासाथ बच्चीले फेरि मेरो हात च्याप्प समाती । ऊ जुरुक्क उठेर मेरो पछाडि गएर उभिई । उसले हिक्क-हिक्क आवाज निकाल्दै भनी- दिदी, म पढ्न जानें । म ... ।

विचरी उसले यति मात्र भन्न भ्याएकी थिई । उसकी आमा दौडेर आइन् । उनले उसलाई समातेर दुइ झापड हानिन् । बच्ची दिदी, दिदी भन्दै पिटाइबाट बच्न मेरो खुट्टामा समातेर रुन थाली । त्यसपछि मलाई खपिनसक्नु भयो । म पनि बाबा भनेर रुन थालें । म रोएपछि ड्राइभरनी अन्टी डराइन् । उनी चुप लागिन् । मैले त्यो बच्चीलाई च्याप्प समातेर आफ्नो अंगालोमा कसें । ऊ अभ पनि घुक्क-घुक्क रुदै थिइ ।

हो, ठीक त्यतिबेला मैले आफ्नो खुत्रक्के सम्झें । त्यो भित्र भएको भरि पैसालाई पनि सम्झें । त्यसपछि मैले आँट गरेर भनें- बहिनी अब तिमी भोलि देखि दिदीसँगै स्कुल पढ्न जाने है ।

मेरो कुरा सुनेर बहिनी बिस्तारै मुसुक्क हाँसी । मैले उसका नरम-नरम राम्रा गालामा म्वाईं खाँदै भनें- आज तिमी म सँग मेरो घरमा जाने है !

घडीको सुइ धेरै घुमिसकेको थियो । घाम बिस्तारै-बिस्तारै अस्ताउँन थालेको थियो । म बहिनीलाई लिएर हतार-हतार घर गएँ । घर पुगेपछि मामुले मलाई गम्लङ् अंगालो मार्नु भयो । मैले सबै कुरा मामुलाई भनें । मैले खुत्रुकेमा जम्मा गरेको पैसाको धक्कु लगाएपछि बल्ल मामुले हाँस्दै मेरो कुरा टेर्नु भयो ।

अहिले बेलुकाको ठीक सात बजेको छ । बाबाको गाडी ढुइया आएर आँगनमा रोकियो । म बहिनीलाई लिएर हतार-हतार आँगनमा आइपुगें । बाबाले छक्क परेर बहिनीलाई हेर्नु भयो । उहाँले अलि रिसाउँदै भन्नुभयो- को हो छोरी यो नानू ? जसलाई पायो त्यसलाई घर ल्याउँनुहुन्न ।

म पनि के कम मैले पनि कडि्कदै भनें- बाबा, यो ड्राइभर अंकलको खुसी हो । तपाईंले पढ्न पैसा नदिए के, म उसलाई मेरो खुत्रुकेको पैसाले पढाउँछु ।

मैले यति भन्नासाथ ड्राइभर अंकल त गाडी पुस्नै छोडेर दौडेर आइपुगे । बहिनी दौडदै गएर अंकलको अंगालोमा बाँधिन पुगी । बाबाले एकछिन मलाई हेर्नु भयो र एकपल्ट हाँसिरहेका ड्राइभर अंकललाई । त्यसपछि उहाँले घरका सबैलाई आँगनमा डाक्दै भन्नुभयो- ल सुन घरका सबैजना आजबाट यो बच्चीलाई पढ्ने खर्च सबै मेरी छोरीले दिन्छिन् रे हा हा हा ।

बाबाले यसी जिस्काएको मलाई मन परेन । मैले आँखाभरि आँसु पार्दै आँखा रातो पादैं भनें- हो, म दिन्छु । बाबाले मलाई दिने दिनको पचास रुपियाँट बीस रुपिया यो बहिनीलाई दिन्छु । मेरो खुत्रुकेमा भएको सबै पैसा यसको भर्ना गर्न र ड्रेस किन्न दिन्छु ।

म यति भनेर घुक्क-घुक्क रुँदै मामुको अंगालोमा गएर रुन थालें ।

बाबाको मन न हो म रोएको देखेपछि के अडिन सक्थ्यो र । उहाँ त्यो खुसी बहिनी बोकेर मेरो छेउमा आउनु भयो । उहाँले मेरो छेउमा बहिनीलाई राखेर भन्नुभयो- ल ठीक छ छोरी, मलाई तिम्रो इच्छा शक्ति राम्रो लाग्यो । अब भोलिबाट दुबै छोरी एउटै स्कुलमा पढ्न जानू ।

बाबाले यति भनेपछि मैले ड्राइभर अंकललाई हेरें । उनी हाँसिरहेका थिए । तर उनको आँखाबाट आँसु बगिरहेको थियो । मामुले हामी दुबैलाई अंगालो खोलेर डाक्नुभयो । म र बहिनी दुबै मामुको अंगालोमा बाधियौं । आज मैले मेरो मामुलाई पनि निकै खुसी देखें, किनकि आज हाम्रो घरमा बाबाले भनेको होइन छोरीले भनेको कुरा सबैले मानेका थिए । मेरो मनको कुरा बुझ्ने मामु, बाबा, ड्राइभर अंकल, अन्टी र बहिनी सबै जनालाई धेरै-धेरै धन्यवाद । अब मेरी बहिनी मसँगै स्कुल जान पाउने भई । आहा, क्या मज्जा ।

साभार: भ्वाइस अफ चिल्ड्रेन, मासिक बालपत्रिका, वैशाख २०६६ बाट ।

म कलेजमा हिरो थिएँ- Childhood days Memory of Writer Shree Om Shrestha Rodan

श्रीओम श्रेष्ठ रोदन वरिष्ठ साहित्यकार हुन् । यिनले नेपाली साहित्यको निवन्ध, लघुकथा र नियात्रा विधामा महत्वपूर्ण योगदान गरेका छन् । नेपाली साहित्यको राष्ट्रिय पत्रिका मधुपर्कका सम्पादकसमेत रहेका रोदनले साहित्यिक पत्रकारिताका क्षेत्रमा पनि उल्लेख्य योगदान गरिरहेका छन् ।

यस अंकमा हामीले यिनै मिलनसार, मायालु र सह्रदयी वरिष्ठ लेखक दाजु रोदनको बाल्यकालका सम्झनाहरु प्रस्तुत गरेका छौं । उनी आफ्नो सम्झना सुनाउँदै भन्छन्-

म वि.सं. २०१९ साल लक्ष्मी पूजाको दिन ललितपुरको झम्सीखेलमा जन्मिएको हुँ । म बुवा शिवप्रसाद र आमा दिलकुमारीको माइलो छोरा हुँ । म एउटा साधारण परिवारमा जन्मिएको हुँ । मेरो परिवारमा सातजना हुनुहुन्छ । चारजना दाजुभाइ र एउटी दिदी अनि बुवाआमा हुनुहुन्छ ।

पाँचजना छोराछोरी एउटा बुवाको जगिरले पालिन हामीलाई त्यो बेला गाह्रो थियो । त्यही भएर होला हामी पाँचै जना छोराछोरीले बोर्डिङ स्कुलमा पढ्न पाएनौं । मैले घर नजिकै सानेपामा रहेको टीकाविद्याश्रम स्कुलमा पढें । मेरो औपचारिक शिक्षा त्यो विद्यालयबाट सुरु भए पनि बुवाको जागिरको कारणले गर्दा कहिले भद्रपुर, कहिले बिराटनगर, कहिले जनकपुर, कहिले बीरगन्ज आदि ठाउँमा पुगेर मैले विद्यालय फेरी-फेरी पढें ।

त्यो बेला बुवा नेसनल ट्रेडिङमा काम गर्नुहुन्थ्यो । त्यसो भएको हुनाले धेरैवटा विद्यालयमा पढ्दा पनि म एक कक्षाको एक कक्षामै रहेको अनुभव पनि मैले गरेको थिएँ । किनकि त्यो बेला बुवाको एक वर्षभत्रै तीन चारवटा ठाउँमा सरुवा हुने भएर मेरो पढाइ त्यस्तो भएको थियो । यसरी घुमेर पढ्न पाएकोमध्ये मलाई जनकपुरको गंगाधाममा रहेको विद्यालयमा पढेको याद अझै पनि आउँछ । त्यो विद्यालय एउटा पाटीमा चलाइएको थियो । पाटीमा माथि छत त थियो तर दायाँ बायाँ सबै खुला थियो । त्यही बसेर हामी पढ्थ्यौं । पढ्ने पाटी छेउमै गंगा सागर नाम गरेको ठूलो पोखरी थियो । त्यो बेला हामी सिलेटमा लेख्दै पढ्थ्यौं । कहिलेकाही सिलेट धेरै फोहोर भयो त्यही छेउको पोखरीमा चप्लङ् चोपेर सफा गर्ने गर्दथ्यौं ।

म स्कुल पढेदेखि नै पसलमा बस्ने गरेको थिएँ । बुवाले जागिर खाएको पैसाले मात्र परिवार धान्न गाह्रो भएपछि हामीले पसल खोलेका थियौं । मैले स्नातक बी.ए.सम्म पढुन्जेल पनि पसलमा धेरै समय दिएँ । त्यो बेला पसलको लागि सामान साइकलमा राखेर ल्याउँदा साथीहरुले देख्दा मलाई नमज्जा पनि लाग्थ्यो । के सोचे होलान् भन्ने पनि सोच्थें । तर म आफ्नो काम आफै गर्नुपर्छ भन्ने स्वभावको थिएँ । आफू जस्तो छु त्यो सत्य कुरा साथीहरुबाट लुकाउँन मलाई मन पनि लागेन । यही कारणले गर्दा पढाइमा पनि खट्ने र पसलमा पनि खट्ने मेरो बानी बस्यो । मेरो यो बानीलाई साथीहरुले पनि मनपराएको मैले अनुभव गरेको छु ।

मेरो विद्यालय र कलेज जीवनमा म अतिरिक्त क्रियाकलापमा चर्चित विद्यार्थी थिएँ । कथा, कविता लेख्ने र नाटक खेल्ने भएकाले सबै विद्यार्थीहरुले मलाई चिन्थे । म स्कुल र कलेज जीवनमा त हिरो नै थिएँ । केटी साथीहरु पनि थुप्रै थिए । सबैको माझमा म प्रीय प्यारो पनि थिएँ ।

वास्तवमा त्यो बेला मैले धेरै दुःख गरेर पढेको हुँ । मैले कक्षा एकदेखि स्नात्तकोत्तर एम.ए.सम्मको पढाइ नै दुःख गरेर पूरा गरेको हुँ । मेरो परिवारका सबै जनाले मैले जस्तै दुःख गरेर पढेका हुन् । दुःख गरेर परिश्रम गरेर भएपनि पढ्यो भने राम्रो हुँदोरहेछ भन्ने कुराको गतिलो पाठ मेरो जीवनले नै मलाई सिकाएको छ जस्तो मलाई लाग्छ ।

Professor Dr. Yoo Jeong Yi

Professor Dr. Yoo Jeong Yi teaches Korean Literature at Hong Ik University in South Korea. In July/August this year, she toured Nepal with thirteen Korean school children. ketaketi found time to talk with her.

ketaketi: Professor Yi, is this your first visit to Nepal ?

Yi: No, second. I had been here in February this year with some Korean authors.

ketaketi: Why a repeated tour in such a short gap, that too with children ?

Yi: I like my children and those of my neighbors to see Nepalese teenagers going to college in smart uniforms. Nepalese teenagers are disciplined, and Koreans need to learn this.

ketaketi: Who sponsored the tour ?

Yi: I paid for my children's expense, and my neighbors did for theirs.

ketaketi: Besides teaching, what else are you involved in ?

Yi: I am a professional writer of Children's Literature. I have published novels and story collections for children. I am planning books on the issues of Nepali children now.

ketaketi: Your inspiration ?

Yi: You know; Korea is a developed country. But because of war, many Korean children are leaving the country for the West as adopted children. This is a shame on us. The fact touched me and I took to writing. I foreground this issue in my writings. 'Child Rights' is the most preponderant theme in my works.

ketaketi: Did you notice any marked difference between Nepalese and Korean children ?

Yi: Children are children everywhere, sweet and lovely. Yet, Nepalese children are more outspoken, while Koreans are rather reserved and introvert. However, they are creative.

ketaketi: Thank you professor!
                                                                                                                             By Mahesh Paudyal 'Prarambha'